Ve o gün deniz kıpkırmızıydı : D-Day Normandiya Çıkartması

Bir yer vardı yıllardır gitmek istediğim...

Gözünün alabildiğine yeşillik... Üzerinde dolaşan, otlanan, bırak yolu, arabayı, dünya umrunda değil, neredeyse otoyola atlayacak inekler, meşhur Fransız peynirleri, buram buram burnuna gelen toprak kokusu, masmavi pırıl pırıl bir gökyüzü, birbirinin içine geçmiş irili ufaklı sevimli sevimli köyler, kasabalar, şehirler...
Ciğerlerine son gücüne kadar çektiğin enfes bir oxygen.
Oxygen'in enfesi olur mu? Olur.

NORMANDİYA'DA...

Ve uçsuz bucaksız plajlar...
Plajlar evet, plajları görmeye geldim ben.

Ama bu sefer öyle kumlarına uzanmaya, denizin ve güneşin sefasını sürmeye değil.
Bu kumlar, bu deniz... bir gün kıpkırmızıydı. Ve günlerce öyle kaldı...
Bu kanlı plajları hissetmeye, Avrupa'nın tarihini değiştiren bir günü hayal etmeye geldim.

6 Haziran 1944 gününü, tarihin en kanlı savaşlarından Normandiya çıkartmasını yaşamaya geldim...

Özgürlüğün bedeli her zaman ne kadar ağır değil mi?

Gözlerim dola dola tarihi içime çektim o hafta sonu.
6-8 Haziran 1944'te ne oldu ? Her anını biliyorum.

Bazı yazılar zordur. Çok zor...

Nereden başlayacağınızı bilemezsiniz, bilseniz bile nasıl aktaracağınızı bilemezsiniz, bilseniz bile okuyucuyu sıkmadan, tarihin derinliklerine fazla daldırmadan, bilgiye boğmadan hele hele detaylarda hiç boğulmadan nasıl yazacağınızı bilemezseniz...

Halbuki Normandiya çıkartmasının her anı dallı budaklı, bir diğer adımın olmazsa olmazı, bir sonraki etabın kayıtsızı şartsızı, Normandiya çıkartmasının her anı askeri zeka ürünü bir detay...

Sadece 6 Haziran günü 10.500 asker kendi kanında boğulmuş, biz biraz detaylarda boğulsak çok mu?

Arkadaşlar !

Bu yazıyı sonuna kadar okuyun olur mu?

Bu öyle bir operasyon ki; her dakikası en ince ayrıntısına kadar düşünülmüş, he dakikası bir ömür değerinde, her dakikası bir sonraki saatin, günün, bölgenin kaderinin belirleyicisi...

Çıkarma fikri hazırlıkları

Avrupa'nın neredeyse tamamı, Hitler yönetimindeki Alman işgali altındaydı.

1940'ta Fransa'yı da işgal ettikten sonra Alman askeri yönetimi yüzünü ve askeri güçlerinin neredeyse tamamını Doğu cephesine yani Rusya'a çevirdi.

İngiltere'ye karşı sahil cephesine, savaş donanmalarıyla bir Atlantik Duvarı kurdular.

Büyük Britanya, Hitler rejimine karşı dayanan son cephe kalmıştı.

Ağustos 1942'de olası bir çıkartma operasyonu fikriyle, Alman'ların savaş reflexi ve defans gücünü test etmek amacıyla bir çıkartma gerçekleştirdiler. Ve sonuç facia oldu.
Zira 4000'e yakın asker çıkartmanın başladığı ilk birkaç saatte anında katledildi.

Anlaşıldı ki; Almanlar'a karşı gerçekleşecek bu operasyon çok daha detaylı bir şekilde incelenecek, hazırlanılacak, operasyonun her adımı ince ince örülecekti.

O günün ardından İngiltere bir askeri üs olarak kullanıldı. Ve Amerika'dan binlerce asker, binlerce savaş malzemesi geldi ve İngiltere'ye konuşlandı.

1943 yılında, Québec'te ve Tahran'da gerçekleşen bir konferansta, 1944 baharında, Avrupa'da büyük bir çıkartma operasyonunun gerçekleşeceği kararı alındı.

Ve aralık General EISENHOWER bu büyük ve çok gizli operasyonun başına geçirildi.

NEDEN NORMANDİYA ?

Avrupa'nın geleceği için büyük tehdit içeren Fransa'nın Normandiya bölgesi Alman işgali altındaydı.

Buna karşılık, Büyük Britanya toprakları üzerinde Almanlara karşı askeri bir güç toplanıyor, burada eğitiliyor ve sadece birkaç kişinin bildiği bir çıkartma operasyonuna hazırlanıyordu.

Alman birlikleri bu çıkartma operasyonunu bekliyordu.
Gününü, tarihini, ne zaman, nereden, nasıl olacağını bilmiyorlardı ancak Büyük Britanya üzerinden gelecek bir saldırıyı her zaman bekliyorlardı.

Bunun için de en mantıklı seçimin, Fransa'nın Büyük Britanya'ya en yakın olduğu kuzey kıyısı "Pas de Calais" olacağını düşünüyorlardı. Bu mantık yürütmeyle, askeri güçlerinin büyük bir bölümünü Pas de Calais bölgesinde yoğunlaştırmışlardı.

İşte tam da bu nedenle, Alman birliklerini hazırlıksız yakalamak ve "sürpriz"in gücünden yararlanmak amacıyla Büyük Britanya'ya daha uzak ve daha teferruatlı bir hazırlanma gerektiren başka bir bölgeyi tercih ettiler: Normandiya

NEDEN 6 HAZİRAN ?

Bu operasyonu gerçekleştirmek için birbirine bağlı parametreler zincirleri vardı.

Gece yarısı, Normandiya'ya ilk ayak basacak olan paraşütçüler ve planörler Alman askerlerinin dikkatini çekmeden, onları uyandırmadan son derece stratejik Pegasus Bridge'in kontrolünü ele geçirecekti.
Bu misyon gece karanlığında gerçekleşeceği için ay ışığından yararlanmak için bir dolunay olması lazımdı.

Bu aydınlık gecenin sabahında, çıkartmadan 45 dakika önce Alman savunmasını bombalayacak olan
havacıların da hedeflerini doğru vurabilmeleri için aydınlık bir tana ihtiyaçları vardı.

Ve, Manş Denizi üzerinden gelen ve içinde binlerce asker, savaş malzemesi, tanklar, suni limanlar taşıyan binlerce savaş gemisinin, en sağlam şekilde yükünü boşaltabilmesi için denizin gelgit olayları hesaplandı.
Denizin yüksek olduğu noktada, Almanlar'ın kurduğu tuzaklarla denizin dibine yerleştirilen kazıklar dolayısıyla gemilerin batacağı ve denizin çekildiği noktada hareket edemeyeceği hesaplandı. Dolayısıyla askerlerin kıyıya kadar savunmasız bir halde daha fazla yol katetmesi ve yüksek kayıp riski göze alındı, gemilerin batma riski göze alınmadı.

Verilen karar; denizin, gelgit olaylarından sonra, denizin çekildiği zaman Normandiya çıkartmasının başlayacağıydı.

Bu nedenle askerler bu mesafeyi gemilerin içinde korunarak değil açık alanda, karşılarından sıkılan mermilere doğru ilerleyerek geçmek zorunda kaldılar. Her askerin, üzerinde 40 kiloluk erzak-malzeme-yiyecek-su çantası olduğunu da unutmayalım.

Aslında mantık şu olmalı: Alman askerleri aynı anda bütün askerleri vuramayağına, herkesi aynı anda öldüremeyeceğine göre, birim zamanda birileri ölürken, Alman'ların vuramadığı diğer Amerikan, İngiliz, Kanadalı askerlerin ilerleyebilmesi. Yani birileri ölecek ki birileri ilerleyebilsin...

İşte, her ay içinde bu dolunay ve gelgit olayları parametrelerini beraber karşılayabilecek sadece birkaç gün bulunduğundan, Eisenhower "Overlord" kod adlı Normandiya çıkartmasının tarihini 5 Haziran olarak belirler. 5 Hazirandaki hava şartlarının elverişsizliğinden dolayı 6 Hazirana kaydırılır.

Ve böylece 6 haziran 1944 tarihe geçer...

Normandiya çıkartması "top confidential" bir operasyondur. Bu operasyonun detaylarından, gününden, saatinden sadece birkaç generalin haberi vardır. Ve bilgi sızdırma riskine karşı, askerler son gün gemilere bindirilmiş ve operasyon bir gün ertelense dahi bilgilerin güvenliği açısından gemiden indirilmemiştir.

Çıkartma 5 ana plajda gerçekleşecektir:

UTAH ve OMAHA (Amerikan askerleri)
GOLD ve SWORD (İngiliz askerleri ve 177 Fransız askeri)
JUNO (Kanadalı askerler)

Savaşta en değerli şey "gerçek" tir.

Winston Churcill şöyle der:

"Bir savaşta en değerli şey; gerçek bilgidir.  Ve bu gerçeği korumak için yalanlardan bir dağ oluşturmanız gerekir."

Almanlar, çıkartmanın, İngiltere'den en yakın kıyı üzerinden Pas-de-Calais'den olacağını sanıyordu.
Zira, hazırlıklar boyunca Amerikalı generaller çıkartmanın buradan olacağına dair sahte bilgiler dağıtmışlardı.

Ve hatta...
Pas-de-Calais bölgesi üzerinde kontrol amaçlı uçan Alman uçaklarını yanıltmak amacıyla bu bölgeye balondan, şişme toplar, tanklar yaparlar, denizin üzerine maketten gemiler yerleştirirler. 
Ve burada sahiden bir savaş hazırlığı olduğu fikrini güçlendirirler. Ne kadar dahice...

Askerler gemilere bindirildiğinde, birkaç üst düzey general hariç kimse çıkartmanın Normandiya üzerinden yapılacağını bilmiyordu. 5 haziranda çıkartmanın gerçekleşeceği bilgisi verildikten sonra bu tarih 6 hazirana kaydırılsa dahi hiç kimsenin gemiyi terk etmesine izin verilmez.

Normandiya bölgesindeki Fransız direnişçiler

Bölgedeki Fransız direnişçilerin de önemli görevleri vardı.
Almanlar arasında espiyonaj yapıyorlar ve aldıkları bilgileri iletiyorlardı.

Her gün radyoları dinliyorlar ve radyodan gelecek kodlu mesajları bekliyorlardı. Buna göre, Almanlar arasındaki iletişimi kesebilecekler, erzak ve lojistik yardımların gelmesini engelleyebileceklerdi.

Ve Verlain'in çıkartmanın başladığını haber veren o şiiri "Chanson d'automne"...

Her gün radyolardan kodlu mesajlar dağıtılıyordu. Ve Verlain'in bu şiirinin ilk dizesinin söyleyip bırakıyorlardı.
Zira şiirin iki satırının tamamı söylendiğinde, Fransa'daki direnişçiler, Normandiya çıkartmasının 48 saat içinde başlayacağını anlayacaklardı. Ve görevlerinin gerçekleştireceklerdi. Böyle kodlu bir haberleşme söz konusuydu direnişçiler ve Büyük Britanya'dan yönetilen operasyon arasında.

Les sanglots longs des violons de l'automne
Blessent mon coeur d'une langueur monotone.

CAPA'nın o eşsiz fotoğrafları

Robert CAPA ünlü Macar savaş fotoğrafçısı. Normandiya çıkartmasının kilit fotoğraflarını çekmiştir.

Hem de Kanlı Omaha plajında, hem de neredeyse hepsinin bile bile ölüme gittiği ikinci dalga birliklerle beraber saat 7h15 civarında CAPA ordaydı. Tam da savaş esnasında 106 fotoğraf çekti.

Fotoğrafların filmlerini yayınlanması için Londra'daki bir dergiye gönderdi.
Ancak...
Bu eşi benzeri bulunmayacak savaşın kalbinden gönderilen bu fotoğraflar, işe yeni başlayan bir gence emanet edildi. Ve o gencin ellerinde film laboratuvarında fotoğraflar kayboldu, sadece 10 tanesi sağlam kaldı..

Bu fotoğrafları çekebilmek için Omaha Beach'te hayatını ortaya koyan CAPA'ya bu durumu nasıl açıklayabildiler acaba?

D-DAY : Dakika dakika Normandiya çıkartması

5 Haziran 1944 gece yarısına 45 dakika kala:

Direnişçilere Normandiya çıkartmasının sonunda başladığı mesajının verildiği Paul Verlain'in şiirinin her iki dizesinin de radyolardan duyurulur.

6 Haziran 00.05:
Dolunayın ışığından yararlanıp, Alman savunma ve saldırı sahalarındaki yüksek menzilli topların bombalanır.

Operasyondan evvel stratejik noktaları ele geçirmekle yükümlü planörler ve paraşütçüler adım adım önceden belli misyonlarını gerçekleştirmek üzere uçağa binmeden evvel saatlerinin ayarlarken:

6 Haziran 00.07

İngiliz ve Amerikalı planörlerin sessizce Fransız topraklarına ilk ayak basan askerlerdir.
Alman askerlerini hazırlıksız yakalayan bu operasyonun temel amacı, stratejik yolların ve köprülerin ele geçirilmesi. Bunların başında PEGASUS BRİDGE gelir. Köprünün açılık ve kapanır olması açısından da bu köprünün kontrölü her iki taraf için de önemlidir. Öyle önemlidir ki Alman askerleri, bu köprünün kaybedilmesi olasılığına karşın köprünün altına dinamitler yerleştirmiştir. Ancak bu İngiliz ve Amerikalı askerlerin de öngördüğü birşeydir.

Pegasus Bridge muazzam bir başarıyla Alman askerlerin uyuduğu bir sırada 15 dakikada ele geçirilir. Bu köprü operason için çok önemlidir. Zira Caen kanalı üzerinde kurulmuştur ve saat 06.30'da plajlara yapılacak Normandiya çıkartmasına Alman'ların yardım ve destek gönderememesi açısından köprünün kontrolünü ele geçirmek son derece önemlidir.

6 Haziran 00. 50 - 02. 30

Binlerce İngiliz ve Amerikalı paraşütçü stratejik noktalara sessizce ve dolunayın ışığından yararlanarak iniş yaparlar. Uçaktan atlamayı bekleyen Amerikalı paraşütçüler:

Paraşütçülerin inmesi muhtemel yerlerine döşenen mayınlar ve yapay bataklıklara önlem olarak, ya da paraşütçüler havadayken, olası bir Alman taramasına karşı alınan bir önlem olarak gönderilen asker sayısı kadar "fake", süngerden veya maketten paraşütçü bırakılmış.

01.00

Normadiya sahillerinden sorumlu Alman Mareşel Rommel'in komuta odası, geceyarısı başlayan ataklara karşı uyarılır. Ancak, çapı büyük bir çıkartma olduğunu sanmadıklarını, ufak bir saldırı olduğunu düşündüklerini söylerler. Rommel karısının doğumgünü için Almanya'ya gitmiştir, o sırada uyumaktadır. Ve çıkartmadan ancak ertesi sabah 10'da, Hitler'le beraber haberi olur.

02.00 - 03.00

Sabah karşı yapılan bombalama harekatında Alman radarlarının çoğu tahrip olmuştur ve Alman askerleri sınırlı radarla denizlerde düşman savaş gemilerinin belirdiğini ilk gez görürler.

7000 savaş gemisi yoldadır, Utah Beach'e 18 km uzakta Büyük Britanya'dan kendi getirdikleri limanlara demir alır.

03.15
İngiliz planörlerin hemen hemen tamamının stratejik noktalara iniş yapar.

04.05
Omaha Beach'e inecek ilk askerler kayıklara biner.

05.00
Hitler yatağında uyur. Ve çevresi onu uyandırmayı gerektirecek acil bir durum görmez.
Hitler yatmadan evvel çevresine "Bu akşam deliksiz uyumak istiyorum. Beni sakın uyandırmayın." der.

05.58
Gün doğmaya başlar. Deniz geri çekilir. Amerikan askerleri Utah ve Omaha Beach'e, İngiliz, Kanadalı askerler Gold, Sword ve Juno Beach'e inecek şekilde yaklaşır.

06.30
VE NORMANDİYA ÇIKARTMASI BAŞLAR

06.35
Berlin Radyosu beklenen saldırının bugün başladığını ilk kez anons eder.

06.45

KANLI OMAHA : Sert falezlerle çevrili Omaha plajı o gün tarihe kanlı Omaha olarak geçer.
Bir deniz düşünün ki o gün kana bulanmış... Ve günlerce öyle kalmış, öyle bir deniz, öyle bir plaj...

Deniz o gün buz gibi soğuktur ve fazla hareketli, dalgalıdır. Askerlerin bir kısmı plaja dahi çıkamayarak kendi taşıdığı ağırlıkla denizde boğularak ölür. Veya kolayca mermilere hedef olur.
O gün 34 000 Amerikan askeri çıkartma yapar ve 2500 ü bu 6 km.'lik plajda ölür.

Omaha Beach: Altında binlerce kişinin kanının akmış olduğu bu plaj...

07.10 

Point du Hoc'a tırmanacak olacak en iyi eğitilmiş, en yetenekli 225 Rangers gelir. Omaha ve Utah plajlarının ortasında bulunan falezlere tırmanacak ve görüş menzili Normandiya çıkartmasının yapılacağı 5 plajı birden vurma kapasitesine sahip topları etkisiz kılacaklardı.

Ne var ki; Manş üzerindeki bir navigasyon hatası nedeniyle diğer tüm gemiler gibi 6.30'da varması gereken bu Rangers'ların bulunduğu gemi 40 dakika gecikir. Bu da, Alman savunmasını hazırlıksız, sürpriz bir şekilde yakalama avantajlarını ellerinden alır. Gemiler daha sahile yanaşmadan ateşleme başlar. Bu aksiliğin yanında bir de yukarıya atacakları iplerin yarısı zarar görmüş ve kopmuştur.

225 Rangers'tan sadece 90 tanesi sağlam kalır ve operasyonel olarak görevlerini tamamlarlar.

07.30
Britanik güçler Sword ve Gold Beach'e inerler.
07.45
23000 asker Utah Beach'e iner.

10.00
Hitler neyse ki; sonunda uyanır. Gece olup bitenleri öğrenir. Gece boyunca harekete geçmek isteyen, bir takım stratejik silahların yerini değiştirmek isteyen Alman komutanların hiçbirinin insiyatifi olmadığından Hitler'den talimat beklerler. Ancak Hitler çok geç harekete geçer.

10h46
İlk iyi haberler Omaha'dan gelir ve Londra'da ilk basın açıklamasıyla çıkartmanın çok başarılı başladığı açıklanır.

Bilonço: O gün 156.000 asker gönderilir. Ve 10.500'ü  kaybedilir. Bu kayıp beklenenin altındadır.

ARROMANCHES YAPAY LİMANI

Bu askeri harekatın, bu operasyonun her detayı dahice. Her detayı çok etkileyici...

Normandiya'da her bölgedeki müzeye girdim, bu konuda tonlarca şey okudum, bir sürü belgesel film izledim. Hepsi aynı şeyi anlatmasına rağmen her seferinde yine bir başka büyüleniyor, bir başka hayranlıkla tepki veriyorum. Muazzam...

Çapı bu kadar büyük bir operasyon sadece askeri ve beşeri güce dayanamaz. Tabi ki; lojistik, erzak ve özellikle savaş donanmasına ihtiyaç duyulacak. Tanklar, toplar, yüksek menzilli silahlar, mermiler, bombalar olacak, sahadaki askerleri her açıdan besleyecek arkadan gelen bir destek olacak.

Bu tanklar, toplar gemilerle İngiltere'den yola çıkar. Ancak bunlar nereye boşaltılacak?
Sele, rüzgara, kasırgaya, ağırlığa, bombalamaya, saldırıya dayanıklı bir liman lazım.

2 sene önce gerçekleşen test çıkartmadan anlaşıldığı gibi limanlar Alman askerler tarafından çok sert savunuluyordu. Böyle bir operasyona uygun, derin sulardaki iki büyük liman Le Havre et Cherbourg idi. Ve bu iki liman da Normandiya çıkartmasının yapılacağı sahillere uzaktı.

O halde İngiliz ve Amerikan askeri yönetimi çareyi kendi limanlarını kendileri getirip kurmakta buldurlar.

Bu bağlamda binlerce beton kasa gemilere bağlanmış olarak İngiltere'den Normandiya'ya getirildi. Arromanche sahilinin karşısına, içleri deniz suyu doldurulup dibe oturması sağlanacak şekilde bir yapay liman kuruldu. Ve bu liman, doğal afet ya da Alman saldırısına karşı beklenmedik şekilde dayanıklı çıkarak çok uzun bir süre boyunca operasyonun malzemelerinin boşaltıldığı merkez liman oldu.

Bugün hala, 70 yıl sonra, Normandiya Arromanches sahilinde bu betonları görmek mümkün.

 
ARROMANCHES limanı müzesini gezmenizi ve arkasından 360 sinemasına girmenizi şiddetle tavsiye ederim.
Normandiya çıkartmasının ilk 100 gününü hakiki resimler, videolar, konuşmalar, hazırlıklarla anlatan ve yuvarlak bir şekilde etrafımızı çeviren ekranlardan oluşan harika bir sinema.
Resmen çıkartmanın içinde yer aldığınızı sanıyorsunuz...
























Toplamda 2.5 milyon askerin katildigi Normandiya çıkartması Avrupa'ya özgürlüğünü getirir ve ikinci dünya savaşının kaderini belirler. Ağustos 1944'te, Paris işgalcilerin elinden kurtulur.

Bu davanın uğruna hayatlarını feda eden askerlerin yattığı American Cimetery hiç şüphesiz görülmeye değer. Ve her daim akın akın Amerikalı vatandaşların ziyaret akınına uğrayan bir yer.
Harika bir de müzesi ve belgesel film arşivi var. 

Özgürlüğün bedeli çok ağır. Her zaman, her dönemde ağır. Bazı dönemlerde belki daha fazla...
Huzur içinde yatın..

Biz, bugün, Normandiya'da, bu plajlarda gülüp eğleniyorsak sizin sayenizde...

Son olarak: Bu çıkartmayı en iyi anlatan filmlerden 1962 yapımı "The Longest Day" i tavsiye ederim.